خار پاشنه چیست؟ از کجا بفهمیم خارپاشنه داریم؟ روش های درمان
خار پاشنه رسوبی کلسیمی است که باعث ایجاد برآمدگی استخوانی زیر استخوان پاشنه می‌شود. خار پاشنه در تصاویر رادیوگرافی تا حد نیم اینچ امتداد دارد. چنانچه در تصاویر رادیوگرافی اثری از خار پاشنه مشاهده نشود، گاهی از عارضه با اصطلاح سندرم خار پاشنه پا یاد می‌شود.
اگرچه خار پاشنه غالباً بدون درد است، اما این برآمدگی درد پاشنه را به دنبال دارد. خار پاشنه عموماً پی‌آمد التهاب دردناک آرنگ کف پا (پلانتار فاشیا) است، پلانتار فاشیا نوار فیبری از بافت پیوندی است که در امتداد کف پا کشیده شده است و استخوان پاشنه را به برجستگی (توپی) کف پا متصل می‌کند.
برای درمان خار پاشنه و عارضه‌های مرتبط با آن از روش‌هایی چون حرکات اصلاحی، ارتوزها (ارتز) ، داروهای ضدالتهاب و آمپول کورتیزون بهره گرفته می‌شود. چنانچه درمان‌های غیرجراحی محافظه کارانه مثمر ثمر نباشد، به ناچار جراحی انجام می‌شود.
خارپاشنه زائده‌ای استخوانی در پاشنه پا می‌باشد که سبب درناک شدن و تورم پاشنه پا می‌شود. اما خوشبختانه برای درمان خارپاشنه روش‌های غیر جراحی زیادی وجود دارد. به علت آنکه خارپاشنه بیشتر به سبب راه رفتن روی سطوح سفت و سخت ایجاد می‌شود، پزشکان اغلب برای درمان آن استفاده از کفی طبی را توصیه می‌کنند. زیرا این محصول علاوه بر اینکه خارپاشنه را درمان می‌کنند بر خلاف روش‌های دیگر درمانی از بروز مجدد آن نیز جلوگیری می‌نمایند. این محصول در سایزهای مختلف موجود بوده و قیمت مناسبی نیز دارند. محور پزشکی آسیا، به عنوان یکی از تخصصی‌ترین مراکز ارائه و فروش لوازم طبی در ایران، آماده ارائه انواع خدمات به هم میهنان گرامی می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره‌های ما تماس بگیرید.
علل خار پاشنه
خار پاشنه زمانی ایجاد می‌شود که رسوبات کلسیمی زیر استخوان پاشنه جمع شود، انباشته شدن رسوبات فرایندی است که معمولاً ماه‌ها طول می‌کشد. علل شایع خار پاشنه پا عبارت است از:
- کشیدگی رباط‌ها و عضله‌های کف پا
- کشیده شدن آرنگ کف پا (پلانتار فاسیا)
- پارگی مکرر غشاء پوشاننده استخوان پاشنه
ورزشکارانی که در فعالیت‌هایشان حرکاتی مانند دویدن و پریدن را بارها انجام می‌دهند، بیشتر مستعد ابتلا به خار پاشنه هستند.
عوامل خطر
- ناهنجاری‌های مربوط به راه رفتن و گام برداشتن که فشار مضاعفی را به استخوان پاشنه، رباط‌ها و اعصاب نزدیک پاشنه وارد می‌کند.
- دویدن یا پیاده‌روی سریع به ویژه روی سطوح سخت
- پوشیدن کفشی که اندازه نباشد یا نامناسب باشد، به ویژه کفش‌هایی که از قوس کف پا حمایت نمی‌کند.
- چاقی و اضافه وزن
دیگر عامل‌های خطر التهاب آرنگ کف پا و خار پاشنه به شرح زیر است:
- افزایش سن که انعطاف پلانتار فاسیا را کاهش می‌دهد و لایه چربی محافظ پاشنه را تحلیل می‌برد و نازک می‌کند.
- دیابت
- اکثر ساعات روز سرپا بودن
- مرتب ورزش نکردن و هر از گاه ورزش سنگین انجام دادن
- صاف بودن کف پا گودی زیاد کف پا
علائم
خار پاشنه پا غالباً بدون علامت است. با این حال برخی بیماران با علائم زیر مواجه می‌شوند:
- خار پاشنه گاهی با درد مزمن یا دوره‌ای همراه است که به ویژه هنگام راه رفتن، پیاده‌روی سریع یا دویدن بروز می‌یابد.
- چنانچه نقطه ایجاد خار پاشنه ملتهب شود. به طور کلی علت درد، خود خار پاشنه نیست، بلکه آسیب دیدن بافت نرم منجر به بروز درد می‌شود.
- برخی بیماران هنگامی که صبح‌ها از تخت پایین می‌آیند و میایستند با درد شدیدی روبرو می‌شوند که بسیاری آن را مانند وارد شدن چاقو یا فرو کردن سوزن به کف پا توصیف می‌کنند، این درد به تدریج به دردی سنگین تبدیل می‌شود. بیماران غالباً از درد تیزی شکایت دارند که به هنگام ایستادن پس از مدت زمان طولانی نشستن شعله‌ور می‌شود.
درمان خارپاشنه پا
ممکن است پاشنه درد ناشی از خار پاشنه و التهاب آرنگ کف پا با استراحت کردن آرام نشود. راه رفتن پس از خواب شبانه با شدیدترین درد همراه است، چرا که پلانتار فاشیا در این وضعیت ناگهان کشیده می‌شود و پاشنه را نیز تحت کشش قرار می‌دهد. درد غالباً با راه رفتن بیشتر کاهش می‌یابد. اگرچه گاهی درد پس از نشستن درازمدت یا پیاده‌روی طولانی عود می‌کند.
اگر پاشنه درد پس از گذشت بیش از یک ماه برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید تا درمان غیرجراحی مناسب را توصیه کند. در ادامه متداول‌ترین درمان‌های غیرجراحی خار پاشنه را به اختصار توضیح می‌دهیم.
کاپ خار پاشنه
کاپ پاشنه استخوان‌های پا را هم‌راستا با هم نگه می‌دارد و لایه محافظی را برای پاشنه ایجاد می‌کند. در ابتدای استفاده از کاپ پاشنه ، مرتب پوست را بررسی کنید تا مطمئن شوید که تاول نزده است. همچنین ممکن است پا هنگام استفاده از کاپ پاشنه بیشتر عرق کند، بنابراین جوراب و کفش خود را سریع‌تر از معمول عوض کنید. بعضی از فنجان‌های پاشنه عبارت است از:
- بالشتک کاپ پاشنه
- بالشتک U کاپ پاشنه
این نوع کفی خار پاشنه نرم است و چون فشار روی پاشنه را کاهش می‌دهد، زخم‌های پاشنه را درمان می‌کند و از عود کردن آن جلوگیری می‌کند.
ارتز سفارشی
پدیاتریست (متخصص پا) از پاها قالب می‌گیرد تا بتواند ارتوز سفارشی تهیه کند. ارتز سفارشی گران‌تر است، اما از موادی تهیه می‌شود که مخصوص نیازهای بیمار طراحی شده است. به علاوه اگر متخصص هر یک یا دو سال یک بار آن را تعمیر کند، دوام ارتز سفارشی بیش از 5 سال خواهد بود.
درمان با موج آب
درد ناشی از التهاب آرنگ کف پا معمولاً از استخوان پاشنه تا جلوی پا حس می‌شود. البته ممکن است درد در بالشتک پاشنه، در امتداد پا، روی پا و به سمت بالا در تاندون آشیل نیز بروز یابد. درمان با موج آب تنها درمانی است که به صورت فعال به رفع مشکل پاشنه می‌پردازد. در این درمان تاندون‌های پا تمرین داده می‌شود تا خاصیت ارتجاعی بهتری پیدا کند. همچنین چنانچه از سیستم کاهش فشار دینامیک و ضربه‌گیری مبتنی بر آب مخصوص استفاده شود، درد پاشنه نیز تسکین خواهد یافت.
دارو
پاشنه درد با مصرف مسکن‌های بدون نسخه‌ای مانند استامینوفن (تایلنول)، ایبوپروفن (ادویل) یا ناپروکسین (الیو) تسکین می‌یابد. ارتوز فانکشنال (عملکردی) در بسیاری از موارد علل درد پاشنه و قوس کف پا، مانند عدم تعادل زیست مکانیکی را اصلاح می‌کند. همچنین در بعضی موارد کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب تزریق می‌شود.
دیگر درمان‌های غیرجراحی خار پاشنه پا عبارت است از:
- تغییر کفش
- تمرین‌های کششی
- چسب زدن یا باندپیچی برای استراحت دادن به عضله‌ها و تاندون‌های تحت فشار
- طب فیزیکی
جراحی
بیش از 90 % از بیماران با بهره‌گیری از درمان‌های غیرجراحی بهتر می‌شوند. چنانچه درمان‌های محافظه‌کارانه علائم خار پاشنه را پس از 12 ـ 9 ماه تسکین ندهد، باید جراحی برای از بین بردن درد و بازیابی توانایی حرکتی انجام شود. تکنیک‌های جراحی خار پاشنه عبارت است از:
- آزاد کردن آرنگ کف پا
- برداشتن خار
پیش از جراحی باید معاینات و آزمایش‌های متعددی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که شرایط بیمار برای انجام عمل مناسب است. همچنین بیمار باید توصیه‌های مربوط به مراقبت پس از عمل را به دقت رعایت کند؛ این توصیه‌ها شامل استراحت کردن، استفاده از کیسه یخ، باندپیچی فشرده کننده و بالا گذاشتن پا می‌شود، به علاوه بیمار باید از پزشک سوال کند که چه زمانی می‌تواند وزن را روی پای عمل شده تحمیل کند. در بعضی موارد لازم است که بیمار پس از جراحی از پانسمان، اسپلینت (آتل)، گچ ارتوپدی، کفش جراحی، چوب زیربغل یا عصا استفاده کند.
عوارض جراحی
از عوارض احتمالی جراحی پاشنه می‌توان به درد عصبی، پاشنه درد عود کننده، بی‌حسی دائمی ناحیه جراحی، عفونت و باقی ماندن جای زخم اشاره کرد. به علاوه پس از آزاد کردن پلانتار فاسیا احتمال بروز ناپایداری، گرفتگی و انقباض پا، شکستگی فشاری (استرسی) و التهاب تاندون (تاندونیت) نیز وجود دارد.
پیشگیری
پوشیدن کفش‌های مناسب با زیره های ضربه‌گیر، ساق محکم و محافظ نگهدارنده پاشنه از ایجاد خار پاشنه جلوگیری می‌کند. همچنین توصیه می‌کنیم برای هر فعالیت کفش مناسب را انتخاب کنید و پیش از شروع بدن را گرم کنید و تمرین‌های کششی انجام دهید. به علاوه حتماً به تدریج پیش بروید و ناگهان به خود فشار نیاورید.
از پوشیدن کفش‌هایی که کف و پاشنه آنها ساییده شده است، خودداری کنید. اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید تا دچار خار پاشنه پا نشوید. همچنین کفی‌های سیلیکونی را داخل کفش قرار دهید تا حتی در اثر راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت نیز با خار پاشنه مواجه نشوید.