راه های درمان دیابت
درمان دیابت | محور پزشکی
بسته به نوع دیابتی که به آن دچار شده اید، نحوه کنترل سطح قند خون ، انسولین و داروهای خوردنی نقش مهمی در درمان شما خواهند داشت. داشتن یک رژیم سالم، حفظ وزن سالم و شرکت در فعالیت های منظم نیز حائز اهمیت میباشند. وزن و شرکت در فعالیت های عادی فاکتور های مهمی در مدیریت دیابت هستند.
بیشتر بخوانید:
درمان انواع دیابت
بخش مهمی از مدیریت دیابت و سلامت کلی شما , حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی است :
خوراک سالم
برخلاف تصور عموم هیچ رژیم دیابتی خاصی وجود ندارد. بهتر است اگر مبتلا به دیابت هستید رژیمی از برگهای سبز، میوه، مواد پروتئینی غنی و غلات که سر شار از مواد مغذی لازم و فیبر و همچنین چربی و کالری کمتر – بخصوص بدون چربی اشباع شده و شکر و کربوهیدرات مصنوعی – باشد برای شما مناسب است. چنین رژیمی همچنین برای کل خانواده شما مناسب است. مصرف غذاهای دارای شکر برای تعداد دفعات معدود در مدت زمان زیاد قابل قبول است در صورتی که میزان قند آن در رژیم غذایی به دقت محاسبه شود. شما به تجربه و نظر پزشک خود متوجه خواهید شد که چه مقدار از مصرف قند و چربی در رژیم روزانه ممکن است منجر به به آسیب شود و میتوانید با انتخاب و برنامه ریزی یک رژیم مناسب سطح سلامتی مورد انتظار، ترجیحات غذایی و سبک زندگی خود را داشته باشید. این برنامه احتمالا شامل شمارش کربوهیدرات خواهد بود بخصوص اگر شما دیابت نوع 1 داشته باشید.
چنانچه نتیجه اولیه بیانگر ابتلا به دیابت باشد، آزمایش باید در روز دیگری تکرار شود تا تشخیص تایید شود. چنانچه قند خون تصادفی معادل 200 mg/dl یا بیشتر باشد، آزمایش تایید کننده تشخیص باید قند خون ناشتا یا آزمایش تحمل گلوکز خوراکی باشد.
فعالیت ورزشی
همه به فعالیت های ورزشی هوازی نیاز دارند و مبتلایان به دیابت نیز از این اصل مستثنی نخواهند بود. ورزش با رساندن قند به سلولها برای تولید انرژی میزان قند را در بدن کاهش میدهد. ورزش همچنین حساسیت شما به انسولین را کاهش میدهد که این به آن معناست که بدن شما نیاز کمتری به انسولین برای انتقال شکر به سلول ها خواهد داشت. از پزشک خود درباره ورزش مداوم اجازه بگیرید و سپس ورزش های مورد علاقه خود را انتخاب کنید و از آن لذت ببرید مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و دویدن مهمترین اصل آن است که ورزش جزئی از روتین شما شود.
انجام حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی برای 10 دقیقه و سه بار در روز میتواند هدف ورزشی شما باشد. اگر مدتی است که ورزش نکرده اید به آرامی شروع و به مرور تمرینات را سنگین تر کنید.
درمان دیابت نوع یک و دو
درمان دیابت نوع 1 شامل تزریق انسولین و یا استفاده از پمپ انسولین , بررسی‌های قند خون مکرر و شمارش کربوهیدرات است. درمان دیابت نوع 2 عمدتا ً شامل تغییر سبک زندگی , کنترل قند خون , همراه با داروهای دیابت , انسولین یا هر دو است.
نظارت بر قند خون، بسته به برنامه درمان خود، میتوانید قند خون خود را چهار بار در روز و یا بیشتر در صورتی که انسولین میگیرید، ثبت و کنترل کنید. نظارت دقیق تنها راه برای اطمینان از این است که سطح قند خون شما در محدوده هدف شما باقی خواهد ماند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که انسولین مصرف نمی‌کنند به طور کلی قند خون خود را کمتر چک میکنند.
افرادی که درمان انسولین را دریافت میکنند ممکن است انتخاب کنند که سطح قند خون خود را با یک مانیتور گلوکز مداوم کنترل کنند. با این که این فنآوری هنوز به طور کامل جایگزین قند خون نشده است , میتواند به طور قابل توجیهی تعداد داروهای لازم برای بررسی قند خون را کاهش داده و اطلاعات مهمی در مورد روند تغییرات قند خون تهیه کند.
حتی با مدیریت بسیار دقیق بیماری ممکن است گاهی قند خون به صورت غیر منتظره بالا یا پایین برود. با کمک تیم درمانی شما متوجه خواهید شد که سطح شکر در بدن شما نسبت به غذاها، فعالیت های بدنی، بیماری، الکل، استرس و تغییرات هورمونی بانوان چگونه تغییر میکند.
علاوه بر نظارت روزانه قند خون، پزشک شما احتمالاً آزمایش A1C را برای اندازه گیری میانگین قند خون در دو تا سه ماه گذشته توصیه می کند. در مقایسه با آزمایش های روزانه قند خون، آزمایش A1C بهتر نشان می دهد که برنامه درمانی دیابت شما به طور کلی چگونه کار می کند. افزایش سطح A1C ممکن است نیاز به تغییر در داروهای خوراکی، رژیم انسولین یا برنامه غذایی شما را نشان دهد.
هدف A1C هدف شما ممکن است بسته به سن شما و عوامل مختلف دیگر، مانند سایر شرایط پزشکی شما ممکن است متفاوت باشد. با این حال، برای اکثر مبتلایان به دیابت، انجمن دیابت آمریکا میزان A1C را زیر 7 درصد توصیه می کند. از پزشک خود بپرسید که هدف از اندازه گیری A1C چیست؟ و مقدار آن چقدر باید باشد.
انسولین: افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای زنده ماندن نیاز به انسولین درمانی دارند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت حاملگی نیز به انسولین درمانی نیاز دارند.
انواع زیادی از انسولین در دسترس است، از جمله انسولین با عملکرد سریع، انسولین با عملکرد طولانی و گزینه های متوسط. بسته به نیاز شما، پزشک ممکن است مخلوطی از انواع انسولین را برای استفاده در طول روز و شب تجویز کند.
انسولین را نمی توان به صورت خوراکی برای کاهش قند خون مصرف کرد زیرا آنزیم های معده در عملکرد انسولین تداخل ایجاد میکنند. اغلب انسولین با استفاده از یک سوزن و سرنگ خوب یا یک قلم انسولین تزریق می شود – دستگاهی که به نظر می رسد مانند یک قلم جوهر بزرگ است.
پمپ انسولین نیز ممکن است گزینه مناسبی باشد. پمپ وسیله ای است به اندازه تلفن همراه است که در قسمت بیرونی بدن شما قرار میگیرد. یک لوله مخزن انسولین را به سوندی که در زیر پوست شکم شما قرار دارد متصل می کند. پمپ بدون لوله ای که به صورت بی سیم کار کند نیز در دسترس است. شما یک پمپ انسولین را برای پخش مقادیر خاص انسولین برنامه ریزی می کنید. بسته به وعده های غذایی، سطح فعالیت و میزان قند خون، می توان انسولین کم و بیش انسولین تنظیم کرد.
یک روش درمانی در حال ظهور که هنوز در دسترس عموم قرار داده نشده است، فرستادن انسولین حلقه بسته است که به عنوان لوزالمعده مصنوعی نیز شناخته می شود. این روش در واقع پیوند یک مانیتورینگ مداوم گلوکز و پمپ انسولین است. در نتیجه در صورت لزوم به طور خودکار مقدار صحیح انسولین را به بدن می فرستد. چندین نسخه از پانکراس مصنوعی وجود دارد، و آزمایشات بالینی نتایج دلگرم کننده ای داشته است. قبل از اینکه لوزالمعده مصنوعی کاملاً کاربردی تأیید نظارتی را دریافت کند، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. با این حال، پیشرفت های بسیاری در زمینه پانکراس مصنوعی انجام شده است. در سال 2016، یک پمپ انسولین همراه با مانیتورینگ مداوم گلوکز و الگوریتم رایانه توسط سازمان غذا و دارو تایید شد. با این حال، کاربر هنوز هم باید به دستگاه اطلاع دهد که چه مقدار کربوهیدرات مصرف میشود.
داروهای خوراکی یا سایر داروها: بعضی اوقات داروهای خوراکی یا تزریقی نیز برای بیماران تجویز می شوند. برخی از داروهای دیابت لوزالمعده شما را به تولید و ترشح انسولین بیشتر تحریک می کنند. برخی دیگر تولید و ترشح گلوکز از کبد شما را مهار می کنند، به این معنی که برای انتقال قند به سلول های خود به انسولین کمتری احتیاج دارید. با این وجود، بقیه داروها عملکرد آنزیم های معده یا روده را که باعث تجزیه کربوهیدرات ها می شوند یا بافتهای شما را نسبت به انسولین حساس تر می کنند، مسدود می کنند. متفورمین (گلوکوفاژ، گلومتزا و دیگران) به طور کلی اولین داروی تجویز شده برای دیابت نوع 2 است.
پیوند لوزالمعده
در برخی از افرادی که دیابت نوع یک دارند، پیوند لوزالمعده ممکن است یک راه حل موفقیت آمیز باشد. همچنین پیوند جزایر لانگرهانس نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. با یک پیوند پانکراس موفق ، دیگر نیازی به انسولین درمانی ندارید. اما پیوندها همیشه موفقیت آمیز نیستند – و این روشها خطرات جدی به همراه دارند. برای جلوگیری از پس زدن پیوند، شما به یک عمر مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیاز دارید. این داروها می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند، به همین دلیل معمولاً پیوند برای افرادی که دیابت قابل کنترل ندارند یا افرادی که به پیوند کلیه نیز نیاز دارند، اختصاص می یابد.
جراحی بریاتریک
اگرچه به طور خاص درمانی برای دیابت نوع 2 در نظر گرفته نشده است، اما افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که چاق هستند و شاخص توده بدنی بالاتر از 35 دارند، ممکن است از این نوع جراحی برای درمان استفاده کنند. افرادی که تحت عمل بای پس معده قرار گرفته اند، شاهد پیشرفت های چشمگیر در میزان قند خون آنها بوده اند. با این حال، خطرات و مزایای بلند مدت این روش برای دیابت نوع 2 هنوز شناخته نشده است.
درمان دیابت حاملگی
کنترل سطح قند خون برای سالم نگه داشتن کودک و جلوگیری از عوارض در هنگام زایمان ضروری است. علاوه بر حفظ رژیم غذایی سالم و ورزش، برنامه درمانی شما ممکن است شامل نظارت بر قند خون شما و در برخی موارد استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی باشد. پزشک شما همچنین در طول زایمان میزان قند خون شما را کنترل خواهد کرد. اگر قند خون شما بالا رود، کودک شما ممکن است انسولین زیادی آزاد کند – که می تواند به پایین بودن قند خون بلافاصله پس از تولد منجر شود.
درمان پیش دیابت
اگر مبتلا به پیش دیابت هستید، انتخاب های سالم در شیوه زندگی می تواند به شما کمک کند سطح قند خون خود را به حالت عادی برگردانید یا حداقل از افزایش آن به سمت سطحی که در دیابت نوع 2 مشاهده می شود، پیشگیری کنید. حفظ وزن سالم از طریق ورزش و تغذیه سالم نیز می تواند کمک کند. ورزش حداقل 150 دقیقه ورزش در هفته و از دست دادن حدود 7 درصد از وزن بدن ممکن است از بروز دیابت نوع 2 جلوگیری کند یا آن را به تاخیر بیندازد. گاهی اوقات داروها – مانند متفورمین (گلوکوفاژ، گلومتزا، غیره) – اگر در معرض خطر دیابت هستید، گزینه ای نیز محسوب می شود، از جمله وقتی که دیابت شما رو به وخامت است یا اگر بیماری قلبی عروقی، بیماری کبد چرب یا سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد. در موارد دیگر، داروهایی برای کنترل کلسترول – به ویژه استاتین – و داروهای فشار خون بالا مورد نیاز است. پزشک ممکن است در صورت ابتلا به خطر ابتلا به بیماری آسپیرین با دوز کم تجویز کند تا از ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری کند. با این وجود، انتخاب سالم شیوه زندگی مهم است.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
دیابت یک بیماری جدی است. پیروی از برنامه درمانی دیابت تعهد شبانه روزی شما را میطلبد. مدیریت دقیق دیابت می تواند تهدیدات جدی – حتی خطر مرگ- را کاهش دهد.
برای مدیریت دیابت خود تعهد داشته باشید. تمام کارهایی که در مورد دیابت میتوانید انجام دهید بیاموزید. با یک مربی دیابت رابطه برقرار کنید و در صورت نیاز به تیم درمانی دیابت خود کمک بخواهید.
غذاهای سالم را انتخاب کنید و وزن سالم خود را حفظ کنید. اگر اضافه وزن دارید، در صورت ابتلا به دیابت یا دیابت نوع 2، از دست دادن فقط 5 درصد از وزن بدن می تواند در کنترل قند خون شما تغییر مثبتی ایجاد کند. یک رژیم غذایی سالم رژیمی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات، پروتئین های بدون چربی، غلات غنی و حبوبات همراه با مقدار کمی چربی اشباع شده است.
فعالیت بدنی را بخشی از کارهای روزمره خود قرار دهید. ورزش منظم می تواند به پیشگیری از پیش دیابت و دیابت نوع 2 کمک کند، همچنین می تواند به کسانی که در حال حاضر مبتلا به دیابت هستند، کمک کند تا قند خون را بهتر کنترل کنند. حداقل 30 دقیقه تمرین متوسط – مانند پیاده روی سریع – برای بیشتر روزهای هفته توصیه می شود.
ترکیبی از تمرینات – تمرینات هوازی، مانند پیاده روی یا رقصیدن در بیشتر روزها، همراه با تمرین مقاومت، مانند وزنه برداری یا یوگا، دو بار در هفته – اغلب موثرتر از هر نوع ورزش به تنهایی به کنترل قند خون کمک می کند. همچنین ایده خوبی است که وقت کمتری را برای نشستن صرف کنید. سعی کنید وقتی بیدار هستید حداقل هر 30 دقیقه بلند شده و کمی حرکت کنید.
شیوه زندگی در بیماران دیابت نوع 1 و نوع 2
علاوه بر این، اگر مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 هستید:
خود را بشناسید. یک برچسب یا دست بند بپوشید که می گوید شما مبتلا به دیابت هستید. در صورت بروز موارد اورژانسی، یک کیت گلوکاگون را در نزدیک خود آماده کنید – و مطمئن شوید که دوستان و عزیزان شما می دانند که چگونه از آن استفاده کنند.
معاینات جسمی و منظم چشمی سالانه را برنامه ریزی کنید. معاینه منظم دیابت شما جایگزین تمرینات فیزیکی یا معاینات معمول چشم نیست. در حین جسمی، پزشک شما به دنبال هرگونه عوارض مربوط به دیابت و غربالگری سایر مشکلات پزشکی است. متخصص مراقبت از چشم شما علائم آسیب شبکیه، آب مروارید و گلوکوم را بررسی می کند.
واکسیناسیون خود را به موقع انجام دهید. قند خون بالا می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند. هر سال که تست آنفولانزا انجام می‌دهید پزشک ممکن است واکسن ذات الریه را نیز توصیه کند. اگر قبلاً برای هپاتیت B واکسینه نشده اید و در سنین 19 تا 59 سالگی مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 هستید مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) در حال حاضر واکسن هپاتیت B را به شما توصیه می کنند.. جدیدترین رهنمودهای CDC، واکسیناسیون را در اسرع وقت پس از تشخیص با دیابت نوع 1 یا نوع 2 توصیه می کنند. اگر در سن 60 سالگی یا بالاتر هستید، مبتلا به دیابت هستید و قبلاً واکسن را دریافت نکرده اید، درمورد اینکه آیا دریافت واکسن برای شما مناسب است، با پزشک خود مشورت کنید.
به پاهای خود توجه کنید. پاهای خود را هر روز در آب ولرم بشویید. آنها را به آرامی خشک کنید، خصوصاً بین انگشتان پا. پاهای خود بجز بین انگشتان پا را با لوسیون مرطوب کنید. هر روز پای خود را از نظر تاول، بریدگی، زخم، قرمزی یا تورم چک کنید. اگر مشکل یا زخمی در پا وجود دارد که به خودی خود بهبود نمی یابد، با پزشک خود مشورت کنید.
فشار خون و کلسترول خود را کنترل کنید. خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم می تواند به کنترل فشار خون بالا و کلسترول کمک کند. ممکن است به دارو نیز نیاز داشته باشید.
مراقب دندان های خود باشید. دیابت ممکن است شما را در معرض عفونت های جدی تر لثه قرار دهد. حداقل دو بار در روز دندان های خود را مسواک زده و نخ دندان کنید. و اگر دیابت نوع 1 یا نوع 2 دارید، معاینات منظم دندانپزشکی را ترتیب داده و برنامه ریزی کنید. در صورت خونریزی لثه یا قرمزی و تورم، بلافاصله با دندانپزشک خود مشورت کنید.
اگر سیگار می کشید یا انواع دیگری از دخانیات را مصرف می کنید، از پزشک خود بخواهید که در ترکش به شما کمک کند. سیگار کشیدن خطر ابتلا به عوارض مختلف دیابت را افزایش می دهد. به گفته انجمن دیابت آمریکا، افراد سیگاری که به دیابت مبتلا هستند، بیشتر از افراد غیر سیگاری که مبتلا به دیابت هستند، در اثر بیماری قلبی و عروقی جان خود را از دست می دهند. در مورد راه های ترک سیگار یا متوقف کردن استفاده از انواع دیگر تنباکو با پزشک خود مشورت کنید.
استرس را جدی بگیرید. هورمون هایی که بدن شما در پاسخ به استرس طولانی مدت ممکن است تولید کند، ممکن است مانع از کار درست انسولین شود، که باعث افزایش قند خون و استرس شما حتی بیشتر می شود. محدودیت هایی را برای خود تعیین کرده و وظایف خود را در اولویت قرار دهید. تکنیک های آرامش را یاد بگیرید. و بموقع بخوابید.
جلوگیری از دیابت
از دیابت نوع یک نمی توان جلوگیری کرد. با این حال، همان انتخابهای سبک زندگی سالم که به درمان پیش دیابت، دیابت نوع دو و دیابت بارداری کمک می کند، می تواند به جلوگیری از آنها نیز کمک کند:
- غذاهای سالم بخورید، غذاهایی را با چربی و کالری پایین و فیبر بالا انتخاب کنید. روی میوه‌ها , سبزیجات و دانه‌های غنی تمرکز کنید. برای جلوگیری از کسالت تلاش کنید.
- فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید. چند دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط در یک روز را هدف قرار دهید.
- پیاده روی سریع روزانه داشته باشید، دوچرخه سواری کنید. شنا کرده و اگر نمی‌توانید و خود را برای یک ورزش طولانی آماده کنید , آن را به جلسات کوچک‌تر تقسیم کنید.
- کاهش وزن، در صورتی که وزن بالاتر از حالت استاندارد برای شرایط خود دارید , وزن خود را کاهش بدهید.
با این وجود اصلاً سعی نکنید در دوران بارداری کاهش وزن داشته باشید. با پزشک خود در مورد میزان طبیعی وزن اضافه شده در دوران بارداری صحبت کنید.
برای نگه داشتن وزن خود در یک محدوده سالم، بر ایجاد تغییرات دائمی در عادات غذایی و ورزش خود تمرکز کنید. به خود انگیزه دهید که با کاهش وزن منافع بسیاری، از جمله قلب سالم، انرژی بیشتر و اعتماد به نفس بیشتر خواهید داشت.
گاهی اوقات , دارو نیز یک گزینه است. داروهای دیابت خوردنی مانند metformin ( Glucophage , Glumetza , دیگران ) ممکن است خطر دیابت نوع ۲ را کاهش دهند – اما انتخابهای سبک زندگی سالم همچنان ضروری هستند. میزان قند خون تان را حداقل یک بار در سال چک کنید تا مطمئن شوید دیابت نوع دو را ندارید. یا بیماری توسعه نیافته است.
مراقبت از پا با پوشیدن جوراب دیابتی
مراقبت از پا و جلوگیری از آسیب دیدن و عفونت پا برای بیماران دیابتی ضروری است. کاهش حس پا، کم شدن گردش خون و دیر التیام یافتن زخم‌ها از عوارض احتمالی دیابت محسوب میشود. خرید جوراب مخصوص دیابت نخستین گام برای پیشگیری از بروز این عوارض خطرناک است. این جوراب در تمام طول روز تماس مستقیم و مداوم با پوست پا دارد و به همین دلیل مانع بروز عوارض میشود.
بسیاری از عوارض دیابت پاها را درگیر میکند. اگرچه جوراب دیابتی از تمام این مشکلات پیشگیری نمی‌کند، اما مانع دچار شدن به بسیاری از این عوارض میشود. جوراب مناسب از جمع شدن خون در پا و پایین پا جلوگیری میکند و به این ترتیب بیمار دچار عفونت و زخم دیابتی پا نمی‌شود. جوراب دیابت را می‌توان لایه محافظ پا دانست که مانع ساییده شدن پا به داخل کفش میشود و به این ترتیب از ایجاد تاول‌ها و زخم‌های فشاری جلوگیری میکند. بسیاری از جوراب‌های دیابت به صورت بدون درز یا با حداقل درز طراحی می‌شوند تا خراش‌ها و آسیب‌های ناشی از سایش ایجاد نشود. جورابی که هم رطوبت را جذب کند و هم پا را گرم نگه دارد، از عفونت‌های قارچی جلوگیری میکند و به گردش خون کمک میکند.
جوراب مناسب بیماران دیابتی جورابی است که بلندی آن تا زانو باشد و پایین پا را به خوبی حمایت کند. اختلال در گردش خون عامل بسیاری از مشکلات پای دیابتی، همچون دیر التیام یافتن زخم‌ها، کبودی و آسیب دیدن عصب‌ها و شریان‌ها است. جوراب‌های مخصوص دیابت مانع جمع شدن خون در پا و پایین پا میشود و به رفع بسیاری از این مشکلات کمک میکند. همچنین استفاده از کفی کفش دیابتی نیز کمک شایانی در جلوگیری از زخم شدگی و بهبود دارد.