ترومبوفلبیت چیست؟ علائم فلبیت ، تشخیص و درمان
ترومبوفلبیت چیست؟ | محور پزشکی
ترومبوفلبیت یک فرآیند التهابی است که سبب لخته شدن خون و گرفتگی یک یا چند رگ سطحی است که معمولاً در پاها ایجاد می‌شود. رگ آسیب دیده ممکن است در نزدیکی سطح پوست (ترومبوفلبیت سطحی) یا در عمق یک عضله (ترومبوز ورید عمقی یا DVT) باشد. علل ایجاد ترومبوفلبیت یا لخته شدن خون در رگ‌ها شامل تروما (ضربه) ، عمل جراحی یا عدم فعالیت در طولانی مدت است. ترومبوفلبیت معمولاً با استفاده از داروهای رقیق کننده خون و گرم کردن موضع درمان می‌شود. همچنین می‌توان با پوشیدن جوراب‌های طبی یا مصرف آب به اندازه کافی در طول روز از آن جلوگیری کرد.
ترومبوفلبیت می‌تواند خطرناک باشد، زیرا در برخی موارد شدید، این بیماری منجر به بروز آمبولی ریوی می‌شود که بسیار مرگبار است. خوشبختانه شما می‌توانید با استفاده از داروهای رقیق کننده خون این وضعیت را به آسانی درمان کنید، اما گاهی اوقات در شرایطی قرار می‌گیرید که دسترسی به دارو ندارید مانند زمانی که در سفر یا در خواب هستید. در این گونه موارد بهتر است از جوراب‌های طبی استفاده کنید ، مخصوصاً اگر خون غلیظی دارید یا باردارهستید.
شرکت محور پزشکی آسیا به عنوان یکی از تخصصی‌ترین مراکز توزیع و فروش انواع جوراب‌های طبی مانند جوراب‌های آنتی آمبولی، آماده ارائهٔ خدمات به بیماران عزیز می‌باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا سفارش محصول می‌توانید با شماره‌های ما تماس بگیرید.
علت ترومبوفلبیت
علت ترومبوفلبیت ، لخته شدن خون است که در اثر علل زیر در خون شما تشکیل می‌شود:
- آسیب به ورید
- اختلال ارثی لخته شدن خون
- بی حرکت ماندن و عدم فعالیت برای دوره‌های طولانی، مانند زمانی که صدمه دیده‌اید یا در بیمارستان بستری هستید.
عوامل خطر
خطر ابتلا به ترومبوفلبیت زمانی در شما افزایش می‌یابد که:
- برای یک دوره طولانی مدت غیرفعال هستید، یا این که بستری هستید یا برای یک مدت طولانی در ماشین یا هواپیما نشسته‌اید.
- وریدهای واریسی داشته باشید که علت شایع بروز ترومبوفلبیت سطحی هستند.
- جهت درمان بیماری‌های دیگر یک دستگاه ضربان ساز یا یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را در یک ورید مرکزی داشته باشید، که ممکن است باعث تحریک دیواره رگ و کاهش جریان خون شود.
- باردار هستید یا مدت کمی از زایمان شما گذشته باشد.
- از قرص‌های ضد بارداری یا درمان‌های جایگزین هورمون استفاده می‌کنید که می‌تواند خون شما را بیشتر لخته کند.
- سابقه خانوادگی اختلال لخته شدن خون یا زمینهٔ تشکیل لخته‌های خون داشته باشید.
- سوابق ابتلا به ترومبوفلبیت را دارید.
- سکته کرده‌اید.
- بیش از 60 سال سن دارید.
- اضافه وزن دارید یا چاق هستید.
- دچار سرطان هستید.
- سیگار می‌کشید.
اگر یک یا چند عامل زمینه‌ای برای ابتلا به ترومبوفلبیت دارید، قبل از انجام پروازهای طولانی، سفرهای جاده‌ای یا تصمیم به انجام یک عمل جراحی که در دوره بهبودی آن نیاز به بستری شدن و عدم فعالیت خواهید داشت، در مورد روش‌های پیشگیری از این بیماری با پزشک خود مشورت کنید.
علائم ترومبوفلبیت
علائم و نشانه‌های ترومبوفلبیت سطحی عبارتند از:
- گرما، حساسیت و درد در ناحیه آسیب دیده
- قرمزی
- دردتورم
هنگامی که یک رگ نزدیک به سطح پوست شما آسیب دیده است، ممکن است یک برآمدگی قرمز و سفت را درست زیر پوستی که لمس می‌کنید، مشاهده کنید. زمانی که یک رگ عمقی در پا آسیب می‌بیند، پای شما ممکن است متورم، حساس و دردناک باشد.
عوارض
عوارض ناشی از ترومبوفلبیت سطحی نادر هستند. با این حال، اگر شما مبتلا به ترومبوفلبیت هستید، خطر بروز عوارض جدی افزایش می‌یابد. عوارض احتمالی عبارتند از:
- آمبولی ریه: اگر بخشی از یک لخته داخل رگی حرکت کند، می‌تواند به ریه‌های شما انتقال یابد، جایی که ممکن است موجب مسدود شدن یک شریان ( آمبولی ) گردد و به طور بالقوه خطرناک باشد.
- سندرم پست فلبتیک: این وضعیت که به عنوان سندرم پس از ترومبوز نیز شناخته می‌شود، می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از ترومبوفلبیت ایجاد شود. سندرم پست فلبتیک می‌تواند باعث ایجاد درد و تورم و احساس سنگینی در پای آسیب دیده گردد.
- سقط جنین: یکی از مهم‌ترین عوامل سقط جنین ، ابتلا به ترومبوفلبیت در بارداری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
- اگر ورید قرمز، متورم یا حساس دارید و به خصوص در صورت داشتن یک یا چند عامل زمینه‌ای بروز ترومبوفلبیت، به پزشک خود مراجعه کنید.
- اگر دچار تورم پا، درد و ضعف تنفس یا درد قفسه سینه که هنگام تنفس بدتر می‌شود، هستید، به اورژانس مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهندهٔ انتقال یک لخته خون از طریق رگ‌ها به ریه‌های شما (آمبولی ریوی) باشند.
تشخیص
برای تشخیص ترومبوفلبیت، پزشک از شما در مورد علائمی که دارید سؤال می‌کند و رگ‌های آسیب‌دیده در نزدیکی سطح پوست شما را معاینه خواهد کرد. برای تعیین این که آیا شما دچار ترومبوفلبیت سطحی یا ترومبوز وریدی عمقی هستید، پزشک ممکن است یکی از آزمایشات زیر را انتخاب کند:
- سونوگرافی
- آزمایش خون
درمان ترومبوفلبیت
تعدادی از درمان‌های ترومبوفلبیت عبارتند از:
جوراب طبی
برای بیماری ترومبوفلبیت سطحی، پزشک ممکن است توصیه کند که از جوراب طبی استفاده کنید. جوراب‌های طبی با فشاری که روی پای شما ایجاد می‌کنند، مانع از تشکیل لخته خون می‌شوند. همچنین استفاده از جوراب‌های طبی به جلوگیری از تورم و کاهش عوارض ترومبوفلبیت کمک می‌کنند.
پزشک شما ممکن است درمان‌های زیر را نیز برای هر دو نوع ترومبوفلبیت توصیه کند:
جوراب ضد آمبولی
ثابت شده است که استفاده از جوراب آنتی آمبولی میزان بروز ترومبوفلبیت را تا 50 درصد کاهش می‌دهد و سرعت جریان خون در پاها را به میزان 138 درصد از فاز پایه سیستم ورید عمقی افزایش می‌دهد. همچنین به صورت بالینی ثابت شده است که استفاده از جوراب ضد آمبولی می‌تواند از اثرات مضر تنش وریدی که در طی عمل جراحی و بستری شدن رخ می‌دهد، جلوگیری کند.
داروها
- داروهای رقیق کننده خون: با تجویز پزشک ، تزریق داروهای رقیق کننده یا ضد انعقاد خون مانند هپارین با وزن مولکولی پایین یا فونداپارینوکس (آریکسترا) باعث جلوگیری از لخته شدن می‌شود. پس از درمان اولیه، مصرف داروهای ضد انعقاد خوراکی حاوی وارفارین (کومادین، جانتوون، سایر داروها) یا ریواروکسابان جدید (زارلتو) را برای چند ماه ادامه دهید تا از بزرگ شدن لخته در خون جلوگیری شود.
اگر پزشک شما یک داروی رقیق کنندهٔ خون را تجویز کرد، به دقت از دستورالعمل‌ها پیروی کنید. مهم‌ترین عارضه جانبی داروهای رقیق کننده خونریزی بیش از حد است.
- داروهای از بین برنده لخته خون: درمان با داروهایی مانند آلتپلاز (اکتیواز)، لخته خون را از بین می‌برد و همچنین به عنوان ترومبوزیس شناخته شده است. این درمان برای بیماری dvt گسترده، از جمله مواردی که شامل لخته شدن خون در ریه‌ها (آمبولی ریوی) است ، کاربرد دارد.
فیلتر
در بعضی موارد، به ویژه اگر شما نمی‌توانید از رقیق کننده خون استفاده کنید، می‌توانید یک فیلتر را وارد رگ اصلی شکم (وناکاوا) کنید تا از تشکیل لخته‌هایی که در رگ‌های پا از سمت ریه‌ها می‌آیند، جلوگیری گردد. معمولاً هنگامی که دیگر فیلتر مورد نیاز نیست، می‌توان آن را برداشت. اگر شما از فیلتر استفاده می‌کنید، می‌توانید از پزشک خود در مورد مدت زمان استفاده و امکان برداشتن آن سؤال کنید.
عمل جراحی ورید واریس
پزشک شما می‌تواند از طریق عمل جراحی رگ‌های واریسی را که باعث ایجاد درد یا ترومبوفلبیت عود کننده می‌شود، بردارد. این عمل جراحی شامل برداشتن یک ورید طولانی از طریق برش‌های کوچک است. برداشتن رگ روی گردش خون در پا تأثیر نمی‌گذارد زیرا رگ‌های عمیق‌تر در پا از افزایش حجم خون جلوگیری می‌کنند.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
در کنار درمان‌های پزشکی، در ادامه برخی از روش‌های خانگی برای کمک به بهبود ترومبوفلبیت ذکر می‌شوند:
- چند بار در روز از یک حوله یا پارچهٔ گرم برای گرم کردن منطقه مورد نظر استفاده کنید.
- پای خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- در صورت تجویز پزشک از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین آ بی و سایر داروها) یا ناپروکسن سدیم (آلو، سایر داروها) استفاده نمایید.
پیشگیری
نشستن در طول یک پرواز طولانی یا هنگام مسافرت با ماشین می‌تواند باعث ایجاد تورم مچ و ساق پا شود و خطر بروز بیماری ترومبوفلبیت را افزایش دهد. برای جلوگیری موارد زیر را انجام دهید:
- قدم زدن: اگر شما با هواپیما، قطار یا اتوبوس مسافرت می‌کنید، بهتر است یک بار در ساعت یا بیشتر در راهرو قدم بزنید. اگر در حال رانندگی هستید، هر یک ساعت یک بار توقف کنید و کمی راه بروید.
- پاها را به صورت منظم حرکت دهید: مچ پای خود را خم کنید یا با دقت پای خود را به کف زمین به مدت حداقل ده بار در ساعت فشار دهید.
- لباس‌های آزاد و راحت بپوشید.
- برای جلوگیری از کمبود آب و دهیدراتاسیون بدن، مقدار زیادی مایعات غیر الکلی بنوشید.
مرتبط: ترومبوفلبیت در بارداری